Macro PROCESS do Andrew F. Hayes phát triển là một trong những công cụ được sử dụng phổ biến nhất trong SPSS để phân tích tác động trung gian (mediation), tác động điều tiết (moderation) cũng như các mô hình trung gian điều tiết (moderated mediation). PROCESS giúp người nghiên cứu thực hiện các phân tích này một cách trực quan, nhanh chóng mà không cần viết các đoạn syntax phức tạp.
Bài viết này sẽ hướng dẫn chi tiết cách tải và cài đặt macro PROCESS cho các phiên bản SPSS từ SPSS 20 đến SPSS 31.
1. Giới thiệu Macro PROCESS
Macro PROCESS là một macro tích hợp vào SPSS do Andrew F. Hayes phát triển, nhằm hỗ trợ phân tích các mô hình hồi quy nâng cao, đặc biệt bao gồm:
-
Phân tích trung gian (Mediation)
-
Phân tích điều tiết (Moderation)
-
Phân tích trung gian điều tiết và điều tiết trung gian (Moderated Mediation / Mediated Moderation)
PROCESS cho phép người dùng tự động thực hiện các phân tích trên mà không cần viết cú pháp phức tạp, đồng thời cung cấp đầy đủ các kết quả quan trọng như:
-
Hệ số hồi quy (β)
-
Giá trị t-value, p-value
-
Khoảng tin cậy Bootstrap (Bootstrap confidence interval) để kiểm định ý nghĩa của hiệu ứng gián tiếp
Hầu hết các dạng mô hình nghiên cứu, từ cơ bản đến phức tạp, có liên quan đến biến trung gian và biến điều tiết đều có thể được xử lý hiệu quả bằng macro PROCESS.
Macro PROCESS tương thích tốt với các phiên bản SPSS từ 20 cho đến phiên bản mới nhất hiện nay là SPSS 31.
2. Tải macro PROCESS phiên bản 4
Các bạn nhấp vào link tải bên dưới:
Sau khi tải về, bạn sẽ có một file nén có tên process.rar. Tiến hành giải nén (bắt buộc) để thu được file process.spd. Đây là file dùng để tích hợp macro PROCESS vào SPSS.
3. Cài đặt macro PROCESS v4 cho SPSS 20 – SPSS 23
Từ phiên bản PROCESS v4 trở đi, Andrew F. Hayes đã thay đổi cách cài đặt macro. Thay vì sử dụng file syntax .sps như các phiên bản cũ, PROCESS v4 được đóng gói dưới dạng extension bundle với đuôi .spd.
Các phiên bản SPSS từ 20 đến 23 có giao diện menu tương tự nhau, do đó quy trình cài đặt là giống nhau. Bạn thực hiện theo các bước sau:
Bước 1: Mở SPSS với giao diện trống, không mở bất kỳ file dữ liệu nào.
Bước 2: Vào menu Utilities > Custom Dialogs > Install Custom Dialog…
Bước 3: Trong cửa sổ hiện ra, tìm đến file process.spd đã giải nén, chọn file và nhấn Open để cài đặt.
Khi xuất hiện thông báo cài đặt thành công, chọn vào OK.
Bước 4: Kiểm tra việc cài đặt.
Vào menu Analyze > Regression. Nếu thấy xuất hiện dòng PROCESS v4.2 by Andrew F. Hayes thì macro đã được cài đặt thành công. Nếu chưa thấy, hãy thực hiện lại từ bước 1.
4. Cài đặt macro PROCESS v4 cho SPSS 24 – SPSS 31
Từ SPSS 24 trở đi, giao diện menu đã có sự thay đổi, vì vậy đường dẫn cài đặt PROCESS cũng khác so với các phiên bản cũ.
Bạn có thể áp dụng các bước sau cho tất cả các phiên bản từ SPSS 24 đến SPSS 31:
Bước 1: Mở SPSS với giao diện trống, không mở file dữ liệu trong quá trình cài đặt.
Bước 2: Trên thanh menu, vào Extensions > Utilities > Install Custom Dialog…
Bước 3: Trong cửa sổ hiện ra, tìm chọn file process.spd đã giải nén ban đầu, sau đó nhấn Open để tiến hành cài đặt.
Khi xuất hiện thông báo cài đặt thành công, chọn vào OK.
Bước 4: Sau khi cài đặt thành công, khởi động lại SPSS để macro PROCESS được nhận diện đầy đủ.
Sau khi mở lại SPSS, vào menu Analyze > Regression. Nếu xuất hiện dòng PROCESS v4.2 by Andrew F. Hayes như trong ảnh là đã cài đặt hoàn tất. Nếu chưa có, bạn quay lại làm từ bước 1.
Nếu bạn gặp khó khăn trong xử lý biến trung gian, xử lý biến điều tiết bằng macro PROCESS trên SPSS, các bạn có thể tham khảo qua dịch vụ xử lý số liệu SPSS của bên mình để nhận được sự hỗ trợ tốt nhất cho bài làm nhé.